MadagaskarWprowadzenie

Czy wśród czytających jest ktoś, kto nie kojarzy króla Juliana? Jeśli tak, to proszę nadrobić zaległości i wrócić do lektury ;).

W 2005 roku świat oszalał na punkcie animowanego filmu o mało enigmatycznym tytule – Madagaskar. Niemal każdy widz, bez względu na wiek, pragnął choć przez chwilę znaleźć się w zieloniutkiej dżungli, stanąć oko w oko z zabawnymi lemurami lub zanurzyć się w czystych wodach Oceanu Indyjskiego. Znacie to uczucie? A wiecie, że z każdym rokiem Madagaskar staje się coraz bardziej przyjazny turystom i na wyciągnięcie przysłowiowej ręki? Nie trzeba więc chyba tłumaczyć, że najlepszy czas na wizytę w tej krainie jest właśnie teraz! Póki istnieją jeszcze dzikie i nieskalane komercyjnie miejsca, póki biały człowiek w dalszym ciągu wzbudza w tubylcach entuzjazm i zaciekawienie.

Owszem, nie jest to kraj łatwy w obsłudze, wymaga cierpliwości, czasu i sprytu, ale na pewno nie pożałujecie! Z myślą o tych, którzy na wyspę wybierają się po raz pierwszy, stworzyliśmy przewodnik, a raczej elementarz, dotyczący Madagaskaru. Z nami nie z(a)ginicie!

Poniżej czeka na Was mnóstwo wskazówek przydatnych zarówno przed wyjazdem, jak i w trakcie zwiedzania. Fotografie, które tylko zaostrzą Wasz apetyt na Czerwoną Wyspę oraz przykładowe programy wycieczek, które pozwolą zobaczyć jak najwięcej – oferty biur podróży z cyklu Madagaskar last minute się chowają ;). Dowiecie się też, co łączy Madagaskar i Los Angeles, dokąd kursuje pociąg przejeżdżający przez pas startowy i do czego można wykorzystać przypalony ryż. Gotowi? Zaczynamy!

Jeśli spodoba Wam się nasz przewodnik po Madagaskarze, wiedzcie, że możecie teraz zrobić więcej, niż kliknąć lajk na Facebooku i odłożyć w czasie marzenia o tym miejscu. Skontaktujcie się z nami wypełniając formularz kontaktowy lub przez nasz fanpage na Facebooku. Osobiście doradzimy Wam jak zaplanować zarówno przelot do tego miejsca, jak i noclegi. Co macie do stracenia? Po więcej szczegółów kliknijcie tutaj.

Jeśli nie chcecie skorzystać z naszego osobistego doradztwa, biegniemy z pomocą poprzez naszą wyszukiwarkę lotów i noclegów.

>>>SPRAWDŹ: Przygotujemy dla Ciebie miniprzewodnik z najważniejszymi informacjami o Madagaskarze!

• Ustrój polityczny: republika
• Stolica: Antananarywa
• Język: malagaski, francuski, angielski
• Religia: animizm/wierzenia pierwotne, chrześcijaństwo, protestantyzm, mniejszości jak np. islam
• Waluta: ariary (MGA)
• Napięcie w gniazdkach: 220V
• Popularność turystyczna: rosnąca z każdym rokiem, wraz z rozwojem kraju

Nie znacie ani języka francuskiego ani angielskiego i obawiacie się, że sprawi Wam to problemy w czerpaniu przyjemności z podróży? Nauka języka to naprawdę nic trudnego z kursami od jednego z naszych partnerów. W ramach tych kursów ćwiczycie przede wszystkim swoje umiejętności komunikacyjne oraz macie dostęp do interaktywnych ćwiczeń językowych online i dedykowanego nauczyciela. Sami korzystaliśmy i polecamy. Koszt jest mniejszy niż 100 zł za cały kurs! Więcej szczegółów znajdziecie tutaj.

Geografia

Madagaskar jest największą afrykańską wyspą, z kolei w rankingu światowym zajmuje czwarte miejsce. Położony na Oceanie Indyjskim i oddzielony od Afryki Kanałem Mozambickim, liczy sobie 1500 km długości i 450 km szerokości. Od strony zachodniej sąsiaduje z Mozambikiem. Powierzchnia Republiki Madagaskaru szacowana jest na ok. 590 000 km. Należą do niej także wysepki znajdujące się dookoła jak np. Nosy Be czy Nosy Iranja. Liczba ludności wynosi ok. 20 mln osób.

Teren państwa podzielony jest na 6 prowincji: Antananarywa, Antsiranana, Fianarantsoa, Mahajanga, Toamasina, Toliara. Prowincje dzielą się na 22 rejony, a te na dystrykty (119), w których znajduje się 1579 gmin. Największe miasta to: stolica kraju Antananarywa, Antsiranana, Fianarantsoa, Mahajanga oraz Toamasina (tak, wymówienie tych nazw jest niemałym wyzwaniem) ;).

Budowa wyspy jest dość zróżnicowana. W części wschodniej dominują skały krystaliczne, z kolei w części zachodniej prym wiodą skały osadowe. Aktualnie Madagaskar nie posiada czynnych wulkanów, jednak dawniej miały one spory wpływ na ukształtowanie terenu. Dzisiaj nietrudno zauważyć, że największy obszar stanowią tereny wyżynne i górzyste. Chcąc podziwiać niziny, powinniście kierować się w zachodnią lub południową część kraju. Za najwyżej położony punkt na wyspie uznaje się szczyt wygasłego wulkanu Maromokotro (2876 m n.p.m.).

Bardzo możliwe, że spotkaliście się z określaniem Madagaskaru mianem Czerwonej Wyspy. Skąd się to wzięło? Odpowiedź jest bardzo prosta – gleby ferralitowe, które występują na wyspie najliczniej, są barwy czerwonej. Niestety ich żyzność jest bardzo słaba.

Nie ma większego problemu z występowaniem jezior i rzek, ich obecność gwarantują może nieczęste, ale bardzo silne opady deszczu. Nie jest też tajemnicą, że fauna i flora spotykane na Madagaskarze są wyjątkowe. Gdzie najłatwiej spotkać lemura, jak nie tutaj? Gdzie podziwiać można baobaby? Warto wspomnieć też o jagodlinie wodnym, którego lokalna nazwa brzmi przyjaźniej – ylang ylang. Bez tej rośliny drogie panie mogłybyście zapomnieć o Chanel No. 5 – perfumy tworzone są na bazie olejku uzyskiwanego z kwiatów ylang ylang.

Strefa czasowa, w której leży Madagaskar to UTC +03:00, w praktyce oznacza to, że kiedy w Polsce mamy czas letni, madagaskarski zegarek wskazuje godzinę do przodu, z kolei, kiedy w Polsce panuje czas zimowy, należy dodać dwie godziny, żeby dowiedzieć się, co wskazuje zegarek noszony przez Malgaszów.

>>>ZOBACZ TEŻ: Zorganizujemy Twój wyjazd na Madagaskarkar za grosze! Kliknij tutaj, żeby dowiedzieć się więcej.

Historia

Madagaskar przez lata stanowił dla handlarzy (głównie portugalskich) punkt przestankowy między Europą i państwami afrykańskimi a Indiami. W XIV wieku centralna część wyspy została zamieszkana przez ludzi przybyłych z Indonezji. Od XVII wieku chrapkę na Madagaskar mieli Francuzi, nie kryjąc się za bardzo ze swoimi zamiarami. Zakładając plantacje i wykorzystując tubylców do kiepsko opłacanej pracy, krok po kroku budowali swoje faktorie. Mieszkańcy na własnej skórze przekonali się też czym jest niewolnictwo, bowiem przez lata na wyspie kwitł handel ludźmi. W XVIII wieku nad Madagaskarem zawisło widmo kolonializmu, a do rywalizacji o wpływy na wyspie dołączyła Anglia.

Równocześnie rozkwitać zaczęły państwa malgaskie, które z powodu różnorodności plemiennej początkowo ciężko było zjednoczyć. Bardzo szybko na dominującej pozycji znalazło się Królestwo Merina, które konsekwentnie przyłączało do siebie pozostałe mniejsze osady. Pod koniec XVIII wieku Anglicy zamiast walczyć o terytoria, pomagali panującemu królowi, modernizując kraj np. poprzez tworzenie szkół. Wyspa została zjednoczona, jednak radość nie trwała długo. Zakusy Francuzów nie zmniejszyły się przez lata, wręcz przeciwnie. W 1861 roku uzyskali zgodę na kontrolowanie Madagaskaru, a kilka lat później otrzymali na własność fragment jej wybrzeża. To oczywiście nie spodobało się mieszkańcom Merina i doprowadziło do dwuletnich walk między Francją a Malgaszami. Finał z pewnością nie był czymś, czego oczekiwali rdzenni mieszkańcy wyspy – ich królestwo stało się uzależnione od silniejszego państwa europejskiego. Zrywy narodowe nie przyniosły spodziewanego efektu, a wręcz przeciwnie, jeszcze pogorszyły sytuację. Francja ogłosiła bowiem Madagaskar swoją kolonią, obaliła panującą królową i spacyfikowała Malgaszów. Uznano ich za poddanych Francuzów, zachowali jednak wolność i prawa osobiste.

Chcąc uzyskać obywatelstwo musieli nauczyć się języka francuskiego, wziąć ślub z obywatelem/ką Francji lub wykazać jednoznaczne zasługi dla tego kraju. Więzi między kolonizatorami a tubylcami zaciskały się, co doskonale pokazały wydarzenia I wojny światowej – Malgasze licznie walczyli po stronie swoich dawnych wrogów.

Okres międzywojenny to czas, w którym swoje 5 minut w historii Madagaskaru mieli także Polacy. Starali się oni o możliwość zasiedlania wyspy obywatelami Polski, w pierwszej kolejności troszcząc się o polskich Żydów. W 1927 roku wysłana została nawet specjalna delegacja, której celem było zbadanie warunków do życia, szans na aklimatyzację itd. Wybuch II wojny przerwał jednak dotychczasowe„negocjacje”.

Działania wojenne nie ominęły rejonu Madagaskaru, o który bitwę stoczono w 1942 roku. Na przeciwko siebie stanęły wojska Wielkiej Brytanii oraz Francji. Na morzu Brytyjczyków wspierali Australijczycy, a Francuzów – Japończycy. Operacja, które wedle planu miała potrwać 6 tygodni przerodziła się w półroczne starcia. Sporym zaskoczeniem okazał się upór i wola walki Francuzów, którzy ostatecznie bitwę przegrali. Jednym ze skutków II wojny światowej była zmiana stosunków między Francją a Madagaskarem, który od 1946 z francuskiej kolonii przerodził się w terytorium zamorskie.

14 kolejnych lat to kilka powstań i nieustający bunt Malgaszów, które doprowadziły do uzyskania niepodległości w 1960 roku. Euforię i radość z sukcesu okazywano m.in. poprzez wycofanie francuskiej waluty i zastąpienie jej własną oraz poprzez nawiązanie stosunków z państwami komunistycznymi. W latach 70. królował partyjny monopol, którego działania doprowadziły do upadku i tak niezbyt rozwiniętej gospodarki, szkód ekonomicznych oraz braku rozwoju cywilizacyjnego. Od czasów odzyskania suwerenności, wyspa czterokrotnie była republiką (3 razy demokratyczną, raz socjalistyczną). Ostatnie dekady to ciągłe próby powołania rządu, który potrafiłby ustabilizować państwo i poprawić jakość życia jego obywateli. W latach 90. efektem wolnych wyborów stała się prywatyzacja oraz dążenia do rozwoju systemu ochrony zdrowia.

>>>Jesteś miłośnikiem historii? Sprawdź więc dzieje innych krajów!

Madagaskar jest połączeniem kilku kultur, wśród których dominują afrykańska i azjatycka. Wiąże się to oczywiście z położeniem kraju, w kórym przez lata osiedlała się ludność zarówno przybywająca z Azji, jak i z Afryki. Do tego dochodzą jeszcze lata kolonizacji, czyli akcent francuski i kulturowa mieszanka gotowa.

Wedle antropologów istnieje ok. 20 grup etnicznych, każda z nich ma swoją odrębną historię, tradycje i zwyczaje. Różnią się między sobą także wyglądem. Tym, co ich łączy z pewnością jest język malgaski, którym posługują się wszyscy mieszkańcy. Jedną z tradycji bliskiej wszystkim grupom są przemówienia nazywane kabarami. Podobnie jak w Polsce, wygłaszane podczas ślubów, pogrzebów, wydarzeń politycznych, świąt itd. Mówca nie jest jednak osobą przypadkową, jest on specjalistą w swojej dziedzinie, która wcale nie jest taka łatwa. Trudność polega na tym, że w trakcie oracji, mówca musi owijać wszystko w bawełnę, nie może podać tematu na tacy, lecz za pomocą m.in. gry słów.

We wszystkich rejonach osoby starsze traktowane są z ogromnym szacunkiem. Podczas ważnych spotkań, to oni jako pierwsi zabierają głos. Dlatego też, jeśli mówca jest młody, zanim rozpocznie przemówienie, powinien przeprosić starszyznę za to, że ośmiela się zabrać głos. Podobna hierarchia obowiązywała dawniej podczas posiłków, najpierw zasiadali do nich nestorzy.

Żeby zrozumieć kulturę Malgaszów należy pamiętać o tym, że ponad wszelkimi religiami stawiają oni swoje tradycyjne wierzenia. Najważniejsze z nich dotyczy kultu zmarłych i obchodzenia się z bliskimi po śmierci. Mieszkańcy wyspy wierzą, że duchy zmarłych towarzyszą im w życiu codziennym. Podobnie jest z duchami, do których można się modlić, składać ofiary i swoje prośby. Najczęstszym miejscem wybieranym na święte jest skupisko drzew, które oznaczone zostaje czerwonymi płachtami materiału. W miejscach tych można zostawiać kwiaty, drobne pieniądze, można przychodzić po radę lub pomoc. Przykładowo, jeśli prośby kobiety mającej problemy z zajściem w ciążę zostaną wysłuchane, powinna ona po urodzeniu dziecka wrócić i podziękować.

Na kulcie zmarłych opiera się wiele różnych zwyczajów i obrządków. Jednym z najsłynniejszych jest święto famadihana, nazywane inaczej świętem obracania kości. Dotyczy ono zmarłych, jednak jest bardzo wesołe, oprawione muzyką, tańcem i śpiewem. Obchodzone jest w środkowej części wyspy, a polega na wykopaniu szczątków swoich bliskich, owinięciu ich w nowy całun i ponownym złożeniu do grobu. Jest to wyraz szacunku, dowód na pamięć oraz nieustającą troskę. Najlepszy okres na zorganizowanie tego święta to czas między lipcem a sierpniem. Wydarzenie wymaga dużych przygotowań, ponieważ tradycyjnie udział wziąć powinni wszyscy członkowie rodziny, nawet ci najdalsi.

Każda z grup etnicznych stawia zmarłym nagrobki, jednak zależnie od regionu różnią się one kształtem i wykonaniem. Przykładowo bogaci przedstawiciele Mahalafy stawiają betonowe pomieszczenia z wykutymi oknami. Całość zdobiona jest drewnianymi elementami przedstawiającymi m.in. zwierzęta. Przedstawiciele ludu Sakalava zamiast rzeźb w kształcie zwierząt stawiają na wyobrażenia seksualne. Mieszkańcy tworzący grupę Merina, stawiają kamienne groby z oddzielnym pomieszczeniem ze specjalnie wydzieloną półką, na której kładzie się ciała zmarłych.

Co ciekawe, zdaniem antropologów Malgasze przedkładają groby nad domy, w których mieszkają za życia. Są one przemyślane i kosztowne.

W wielu miejscach, a zwłaszcza wioskach, życie codzienne opiera się na przeznaczeniu i astrologii. Malgasze wierzą, że ogromny wpływ na ich życie wywiera układ gwiazd oraz kierunki świata. Znają także mnóstwo przesądów i cenią symbolikę. W niektórych rejonach dziewczęta mogą sygnalizować swój stan cywilny za pomocą kwiata wetkniętego we włosy. Lewe ucho oznacza pannę, prawe zaś dziewczynę, która ma już partnera.

Malgasze uwielbiają przysłowia i lokalne powiedzonka - chętnie wplatają je do codziennych rozmów. Do najciekawszych należą:

• Ludzie, których jest dużo są bardzo potężną bronią.
• Przekraczaj rzekę w tłumie. Wtedy nie zje Cię krokodyl.
• Nie ufaj kotu, kiedy jesz rybę.
• Nie bądź jak skąpiec, który odkłada na swój pogrzeb.

Mieszkańcy wyspy zdecydowanie są narodem rozśpiewanym. Nucą pod nosem lub śpiewają na głos podczas pracy w polu, czy w domu. Na targu, na drogach w urzędach – zawsze mają ze soba radia zasilane maleńkimi panelami słonecznymi. Nie powinno Was więc dziwić, że podobnie jak inne państwa, także i Madagaskar posiada własny gatunek muzyczny – salegy, czyli w skócie afropop. Jest to muzyka stworzona do tańca, nie sposób utrzymać bioder w bezruchu ;). 

Wskazówki, które ułatwią pobyt:

• jeśli planujecie podróż także po mniejszych miastach i wioskach Madagaskaru, pamiętajcie o zapasie gotówki – w niektórych rejonach wyspy bankomaty są rzadkością, a czasem i nowością, a płacenie kartą nie jest jeszcze zbyt powszechne (akceptowalna jest przede wszystkim VISA)
• z bankomatu jednorazowo wypłacić można 300 000 MGA
• przy dłuższym pobycie na wyspie, dawanie łapówek stanie się dla Was chlebem powszednim ;) nagminne kontrole „drogówek”, urzędnicy na lotniskach – każdy znajdzie sposób na wydębienie kilku bonusowych monet
• pamiętajcie, że elektryczność to w dalszym ciągu coś nadzwyczajnego, zwłaszcza jeśli chodzi o latarnie na drogach
• ci, którzy chcą zatrzymać się na nocleg w mniejszym mieście powini wiedzieć, że w niektórych miejscach prąd często wyłączany jest w określonych godzinach – warto dopytać pracowników ewentualnego hostelu
• jeśli sądzicie, że każde napotkane jezioro to doskonała okazja do orzeźwiającej kąpieli – wybijcie to sobie z głowy! W wielu z nich grasują szybkie i zwinne krokodyle, o kórych obecności nie zawsze ostrzegają tabliczki
• podczas negocjowania ceny za przejazd taksówką, nie zapomnijcie zaznaczyć, że macie na myśli ariary, nie euro! Malgasze czasem testują naiwność turystów
• w miejscach, w kórych nie widać oficjalnych kantorów, często spotkać można panów paradujących po ulicach z plikiem euro w ręku, którzy oferować będą swoje własne usługi wymiany walut – nigdy jednak nie macie pewności, czy nie zostaniecie oszukani, choć nie każdy z nich jest kanciarzem
• Nosy Be słynie z seksturystyki, dlatego jeśli widok kilkunastoletnich dziewcząt w objęciach staruszków jest dla Was rażący, omijajcie plaże przy hotelach i tłoczne bary
• robienie zdjęć i kręcenie filmów na lotniskach i w pobliżu obiektów militarnych jest zabronione
• na wsiach często za niegrzeczne uznaje się podawanie czegokolwiek za pomocą jednej, a nie dwóch rąk
• Malgasze notorycznie się spóźniają, a widok niecierpliwych przybyszów z innych kontynentów najzwyczajniej ich bawi, dlatego też zawsze bierzcie poprawkę, umawiając się z przedstawicielami tejże nacji ;)

Święta/festiwale

• jednym ze świąt typowo plemiennych jest Sambatra obchodzona m.in. przez członków Antambahoaka oraz Meriny; zasadza się ono na wprowadzaniu chłopców w świat mężczyzn, czyli na obrzezaniu; odbywa się raz na 7 lat i stanowi proces inicjacyjny ale także powrót do tradycji; w 2007 roku powstał polski film dokumentalny – Sambatra znaczy szczęśliwy, który doskonale obrazuje uroczystość i zawiera komentarze pozwalające zrozumieć jej sens
• co siedem lat świętują także przedstawiciele plemienia Sakalava; ich obrządek polega na obmywaniu relikwii dawnych władców panujących w zamieszkiwanej przez nich zachodniej części wyspy; wyrażają przez to swoją cześć i pamięć o zmarłych
• Festiwal wielorybów to dość młoda impreza, która odbywa się na należącej do Madagaskaru wyspie Nosy Boraha; jego termin jest ruchomy, ale zawsze związany z lipcem; miejsce festiwalu nie jest przypadkowe, w okresie od czerwca do września wieloryby goszczą niedaleko jej brzegów; wydarzenie pełne jest radości, wiąże się z paradami (wielkie platformy), koncertami, targami, pokazami filmów itd. Szczegółowe informacje na stronie internetowej: http://www.festivaldesbaleines.com/
• 26 listopada Malgasze świętują Dzień Niepodległości

>>>ZOBACZ TAKŻE: Jaki klimat panuje na Madagaskarze?