SłowacjaWprowadzenie

Każdy zna nazwę Słowacja, jednak odwiedzając różne instytucje i urzędy spotkacie się z oficjalnym określeniem - Slovenská republika, czyli Republika Słowacka. Data powstania obecnego państwa to 1 stycznia 1993 roku - to stosunkowo niedawno, są to bowiem lata 90 XX wieku, jednak kraj ten ma dużo dłuższą historię. Należy pamiętać, iż istniał on dużo wcześniej pod postacią Czechosłowacji, a w wyniku jego rozpadu powstały dwa odrębne kraje - Czechy oraz Słowacja.

Słowacja jest republiką demokratyczną o systemie rządów parlamentarno-gabinetowych. Zostało to ustalone w konstytucji z 1992 roku. Na czele państwa stoi prezydent, który jest wybierany w wyborach powszechnych i bezpośrednich na kadencję pięcioletnią, ma również prawo jednej reelekcji. Prezydent podpisuje ustawy parlamentu, jest naczelnym dowódcą sił zbrojnych, może też przewodniczyć posiedzeniom rządu. Istnieje również Rada Narodowa Republiki Słowackiej i jest to jednoizbowy parlament. Składa się ze 150 deputowanych. Oni również wybierani są w wyborach powszechnych i bezpośrednich, ale na okres 4 lat. Oczywiście władza wykonawcza należy do rządu, na którego czele stoi premier. Władzę sądowniczą pełnią sądy - Sąd Najwyższy, Konstytucyjny i sądy niższych instancji.

>>>SPRAWDŹ: Przygotujemy dla Ciebie miniprzewodnik z najważniejszymi informacjami o Słówacji!

Oficjalnym językiem kraju jest język słowacki. Dla Polaków brzmi jak język czeski, ale należy z tym osądem uważać, ponieważ zarówno Czesi jak i Słowacy potrafią wychwycić różnice. Często zadawanym pytaniem przez polskiego turystę wybierającego się po raz pierwszy za południową granicę kraju jest: „Czy ja się tam dogadam po polsku?” Odpowiedź jest prosta, na pewno w sklepie spożywczym robiąc poranne zakupy nie da się wyjść z pustym koszykiem. Wiele zrozumiecie słuchając Słowaka, a odpowiadając w języku polskim i on Was zrozumie bez problemu. 

Słowacja graniczy z 5 innymi krajami: są to  Czechy, Polska, Ukraina, Węgry oraz Austria. Najdłuższą granicę tworzy z Węgrami, aż 655 km, trochę mniej z Polską - 541 km, co jednak jest dla nas i tak dużym atutem. Powierzchnia Słowacji to zaledwie 49,035 km². Połączenie dwóch czynników, powierzchni i położenia, oznacza że Słowacja jest idealną bazą wypadową na zwiedzanie Europy Środkowej. Z łatwością przemieścisz się do Wiednia, zwiedzisz Budapeszt, który położony jest bardzo blisko granicy, innego dnia trafisz pociągiem prosto do Krakowa czy na zachodnie krańce Ukrainy, natomiast nocnym pociągiem z kuszetkami wygodnie przez całą noc można dojechać do Pragi.

Niezwykle istotny z punktu widzenia turysty jest podział administracyjny kraju. Słowacja dzieli się na 8 krajów i są to odpowiedniki naszych województw. Następnie w kolejności pojawiają się powiaty, jest ich 79. Powiaty możemy podzielić na gminy miejskie lub wiejskie. Odwiedzając Słowację do wyboru będziecie mieli około 138 miast lub 2883 mniejszych miejscowości. Warto skupić swoją uwagę na największych miastach i zarazem stolicach regionów jakimi są Bratysława, Trnava, Trenčín, Žilina, Banská Bystrica, Prešov i Košice. Innymi dużymi słowackimi miastami są również Nitra, Martin, Poprad, Prievidza czy Zvolen. Religią dominująca jest katolicyzm. Jedyną zmianą w stosunku do Polski może być mniejsza liczba wierzących, ale religia odgrywa znaczącą rolę w życiu Słowaka. Porównując natomiast do ich zachodnich sąsiadów Czechów, naród słowacki jest narodem bardzo wierzącym. Całkiem sporo jest tu protestantów, po nich w statystykach pojawiają się ateiści. Znacznie mniej jest grekokatolików. Mają oni swoje kościoły w północno wschodniej części kraju. Natomiast w każdej większej miejscowości znajdziemy w pobliżu rynku murowany kościół, a w rejonach wiejskich przepiękne kościoły drewniane.

Warto wiedzieć, że Słowacja tak jak Polska wstąpiła do Unii Europejskiej z dniem 1 maja 2004 roku. Zaledwie dwa miesiące wcześniej stała się członkiem NATO. Można więc uznać, że ten rok był dla Słowaków niezwykle ważny. Ponadto Słowacja jest członkiem takich organizacji jak: UN, OECD, OSCE, WHO, INTERPOL i wielu innych. Do najważniejszych upraw możemy zaliczyć pszenicę, żyto, kukurydzę, ziemniaki oraz buraki cukrowe i tych składników będąc na Słowacji na pewno na talerzach nie zabraknie. Zyski przynosi również hodowla bydła, świń, owiec, drobiu, kóz i to te zwierzęta najczęściej zobaczycie w gospodarstwach rolnych zwiedzając tereny wiejskie Słowacji.

>>>ZOBACZ TEŻ: Zorganizujemy Twój wyjazd do Słowacji za grosze! Kliknij tutaj, żeby dowiedzieć się więcej.

Republika Słowacka położona jest w centralnej części Europy, dzieli granicę z pięcioma innymi krajami, w tym z Polską. Góry, niziny, doliny, jeziora, jaskinie, lasy i łąki to przykłady jak piękna może być Słowacja o każdej porze roku. Wydawałoby się, że do pełni szczęścia Słowakom brakuje już tylko dostępu do morza. Łańcuch Karpat wdziera się prawie przez połowę terytorium kraju. O bioróżnorodności i unikalnym charakterze Tatr chyba żadnego Polaka przekonywać nie trzeba. Spoglądając na Środkową Europę tylko w Austrii znajdziemy tak dużo terenów leśnych. Za to południe i wschód to zdecydowanie przewaga terenów nizinnych, dlatego jest to istotna przestrzeń dla rolników.

Najwyższym punktem kraju jest szczyt Gerlach w Wysokich Tatrach (2,655 m n.p.m.), a najniższym rzeka Bodrog (94 m p.p.m.). Zdobywając Rysy w Polsce wcale nie oznacza, że zdobywamy najwyższy szczyt Tatr, ponieważ znajduje się on po stronie słowackiej. Maksymalna długość ze wschodu na zachód wynosi 428 km (licząc od Zahorska Ves do Nova Sedlica), a z północy na południe tylko 195 km (punktami, które wyznaczają odległość są Sturovo na północy i Skalite na południu). Najdłuższą rzeką jest rzeka Vah.

Godzina na Słowacji zależna jest od okresów. Do czasu GMT dodajemy godzinę, ale od ostatniej niedzieli marca do ostatniej niedzieli października obowiązuje czas GMT plus 2 godziny.

Już w IX wieku na terenie dzisiejszej Słowacji zaczęły powstawać państwa plemienne. Na przełomie IX i X wieku działało Państwo Wielkomorawskie. Już w 863 r. na ziemiach tych bardzo dobrze przyjęło się chrześcijaństwo. Na początku XI wieku Słowacja włączona była nawet do Polski. Trwało to krótki okres, bowiem później na długie lata została włączona do Węgier. W XVI wieku była pod władzą austriackich Habsburgów, jednak pod tym samym panowaniem znajdowali się wówczas również Węgrzy i Czesi. Wspaniałym wiekiem okazał się dopiero wiek XVIII, kiedy miało miejsce wielkie odrodzenie narodowe Słowaków. Nastała Wiosna Ludów, a Słowacy opowiedzieli się po stronie Austriaków, jednocześnie zajmując stanowisko przeciwników aspiracji niepodległościowej Węgrów. W 1918 roku Słowacja stała się częścią Czechosłowacji. Taki układ tworzony był wraz z Czechami tuż po przezwyciężeniu powstania węgierskich bolszewików. Po 20 latach od powstania Czechosłowacji, Słowacy uzyskali autonomię. Kiedy wybucha II Wojna Światowa, hitlerowskie Niemcy zajeli Czechosłowację. Formalnie istniała sobie niezależna Słowacja, ale w praktyce była całkowicie podporządkowana III Rzeszy. Dopiero w 1944 roku wybuchło powstanie narodowe przeciwko Niemcom. Po wojnie Słowacja znów stanowiła część Czechosłowacji, jednak nie przetrwała w niezmienionym stanie. Została bowiem okrojona przez ZSRR o region zwany Rusią Zakarpacką. Kraj ten szybko znalazł się pod rządami komunistów. Od lat 60 XX wieku Słowacja była osobną republiką federacyjną w ramach państwa czechosłowackiego. W 1989 r. miała miejsce „aksamitna rewolucja”, to ona rozbudziła nadzieje Słowaków. Wydarzenia z tego roku doprowadziły do obalenia systemu demokracji ludowej, do transformacji ustrojowej i w Czechosłowacji nastała demokracja parlamentarna. Natomiast w 1993 roku Słowacja stała się niezależnym państwem. Od tej pory Czechosłowacja to tylko lub aż historia.

>>>Jesteś miłośnikiem historii? Sprawdź więc dzieje innych krajów!

Na część kulturalną składają się między innymi teatry, opera i balet. Słowacja posiada 4 główne teatry, 13 mniejszych i ponad 40 całkowicie niezależnych prowadzonych przez prywatnych właścicieli. Najpopularniejsze teatry znajdują się w miejscowościach takich jak: Bratislava, Banska Bystrica, Trnava, Nitra, Komarno, Zvolen, Martin, Zilina, Kosice, Presov, Spisska Nova Ves i Roznava. Najbardziej znanym z nich jest Słowacki Teatr Narodowy ( Slovenske narodne divadlo). Bilety kupicie tutaj.
Muzyka słowacka, zarówna ta romantyczna jak i nowoczesna, czerpią z muzyki klasycznej oraz tradycyjnego folku. Początki tradycji w muzyce klasycznej sięgają drugiej połowy XIX wieku. Najlepsi kompozytorzy romantyczni to Jan Levoslav Bella i Viliam Figus-Bystry. Dobrze znane kompozycje XX-wieczne dotyczą takich nazwisk jak Alexander Moyzes, Eugen Suchon i Jan Cikker. Będąc na Słowacji nie sposób przejść obojętnie obok niezwykle barwnego folkloru. Większość miast ma swój własny festiwal folklorystyczny z muzyką, tańcem, lokalnymi strojami i jedzeniem. Natrafić na festiwale można przez całe lato, aż do końca września. Największy z nich odbywa się w miejscowości Vychodna w lipcu każdego roku (www.nocka.sk/en). Inne znaczące festiwale, na których na pewno nie zabraknie licznych akcentów folkloru i ludowizny to Festiwal Europejskiego Rzemiosła Ludowego w Kezmarku, Międzynarodowy Festiwal Lalek w Strojach Ludowych, Janosikowe Dni, Hotianska parada i liczne targi Bożonarodzeniowe. Najbardziej barwne festiwale folklorystyczne odbywają się w Hrusov, Zuberec i Helpa. Polecamy również dwa zespoły folklorystyczne Slovensky ludovy umelecky kolektiv SLUK i Lucnica.

Tradycyjne rękodzieło odnaleźć można centrum folku ULUV. Rzeźby w drewnie, malowanie szkła, haftowanie, produkcja ceramiki to tylko kilka przykładów tego co można zobaczyć lub zakupić na pamiątkę. Centrum organizuje również wystawy i warsztaty dla młodych i starszych. „Majolika” to produkt typowo słowacki i ceniony za granicą. Takie wyroby z ceramiki produkuje manufaktura majoliki w miejscowości Modra u podnóża Małych Karpat. Prawdziwego folkloru należy szukać w małych wioskach Kysuce, Orava, Liptov, Horehronie, Spis i Saris. Tam zakupić można na pamiątkę koronki, hafty, robótki na drutach, ceramikę czy wyplatany kosz. Szczególnie polecamy Europejski Festiwal Rękodzieła w Kezmarok. Tradycyjny strój nazywa się „kroj”. Popularne jest kupowanie małych laleczek ubranych w strój folkowy typowy dla danego regionu. Laleczki takie mogą też być uszyte i znajdują się na stoiskach obok innych ręcznie robionych pluszaków czy zabawek z drewna.

Kolorowe stroje można zobaczyć w Ostatki podczas karnawału, a w czasie Wielkanocy obchodzony jest jak u nas „śmingus - dyngus”. W czerwcu obchodzona jest Wigilia Św. Jana, a Boże Narodzenie to już kulminacja ciekawych tradycji i magii świąt.

Przykłady architektury słowackiej, malowane domy i drewniane kościoły widoczne są w całym kraju. Skanseny prezentujące architekturę kraju znajdują się w następujących miejscowościach: Martin -  „Muzeum slovenskej dediny” i jest to muzeum wsi słowackiej z chyba największą w kraju wystawą etnograficzną, Bardejov z muzeum Saris, Zuberecz z muzeum wsi Orava, Vychylovka z muzeum wsi Kysuce, Nova Bystrica i Pribylina z muzeum wsi Liptov, Vihorlat muzeum w Humenne. Jeżeli wolicie odwiedzić prawdziwe wioski koniecznie odszukajcie na mapie następujące pozycje: Cicmany z drewnianymi domami i białą dekoracją, Vlkolinec będący numerem jeden wśród skansenów, Spania dolina, Zdiar, Podbiel, Osturna lub Sebechleby z tradycyjną zabudową winiarni. Domy z kamienia i skały znajdują się w Brhlovce. Banska Stiavnica oferuje muzeum górnictwa na świeżym powietrzu. Jak widać jest w czym wybierać.

Postaramy się trochę ułatwić dokonanie tego wyboru i zaproponować ciekawe alternatywy, na przykład nocne zwiedzanie ekspozycji w otwartym muzeum w Bardejovie Spa, niedziela św. Huberta w Pribylinie w muzeum wsi Liptov, impreza Turcianske folklorne slavnosti w Muzeum Wsi Słowackiej i narodowy festiwal gry na fujarze w Cicmany.

Drewniana architektura kościołów to coś naprawdę unikalnego. Wszystkie elementy muszą być zrobione z drewna i bez użycia gwoździ! W północno-wschodniej części kraju prawdopodobnie natkniecie się na kościoły grekokatolickie lub ortodoksyjne. Większość z nich pochodzi z XVII lub XVIII wieku. Jednym z najstarszych (XV wiek) jest rzymskokatolicki kościół drewniany w Hervartov koło Bardejova. Drewniane kościółki i wieże w centralnej części kraju są głównie rzymsko- katolickie lub ewangelickie. Po więcej informacji odsyłamy na słowackie strony www.muzeum.sk i www.remesla.lawit.sk.

>>>ZOBACZ TAKŻE: Jaki klimat panuje w Słowacji?