RosjaWprowadzenie

Rosja największy kraj na świecie, rozciągający się od Europy aż po daleką Azję. Co można w niej znaleźć? Najkrótsza odpowiedź brzmi: wszystko. Doświadczycie tam zróżnicowanego klimatu od śródziemnomorskiego, poprzez umiarkowany, aż po subpolarny i polarny. Rosja ma dostęp do mórz (i to nie jednego czy dwóch, ale aż 13!), na terenie kraju znajdują się góry, jeziora, rzeki, stepy, pustynie, tajga, tundra... Sami widzicie, że słowo „wszystko” to całkiem dobre określenie.

Ponieważ sam kraj jest ogromny, nie powinno dziwić, że poszczególne jego części biją różne rekordy. Mimo wszystko jednak, gdy popatrzycie na mały ułamek tych zestawień, stwierdzicie zapewne, że już zaledwie parę pozycji z długiej listy robi wrażenie. Przykłady? Najmroźniejsze miasto na świecie Jakuck, najstarsze i najgłębsze jezioro na świecie Bajkał (i jednocześnie jedno z największych), najwięcej stref czasowych w obrębie jednego państwa (9), a także bodaj najbardziej imponujący rekord największa powierzchnia terytorium państwa, zostawiająca dość daleko w tyle drugi co do wielkości kraj świata Kanadę.

Mówi się, że Rosja to stan umysłu. Coś w tym jest, bo, inaczej niż np. w większości państw europejskich, poczujecie, że jesteście w zupełnie innym miejscu już po przekroczeniu granicy. Pewne rzeczy wydadzą Wam się dziwne, inne niezrozumiałe, lecz gdy tylko zaakceptujecie, iż w Rosji wszystko jest możliwe, podróż po tym gigantycznym państwie przerodzi się w niezapomniane, wyjątkowe przeżycie. Mamy nadzieję, że niniejszy przewodnik Wam w tym pomoże.

>>>SPRAWDŹ: Przygotujemy dla Ciebie miniprzewodnik z najważniejszymi informacjami o Rosji!

• Ustrój polityczny i sytuacja polityczna: republika federalna. Na czele państwa stoi prezydent, który posiada bardzo szerokie uprawnienia w zakresie władzy ustawodawczej i wykonawczej.
• Stolica: Moskwa.
• Język: rosyjski.
• Religia: 73% obywateli deklaruje wiarę chrześcijańską (głównie odłam prawosławny). Pod względem liczebnym drugie miejsce zajmuje muzułmanizm 10%.
• Waluta: rubel rosyjski. 1 rubel to 0,0689 złotego (kursy walut mogą ulec zmianie).
• Napięcie w gniazdkach: 220V; polscy turyści na pewno ucieszą się, że wtyczki do gniazdek w Rosji są takie same, jak w Polsce, więc nie trzeba zaopatrywać się w przejściówki.
• Popularność turystyczna: chociaż wśród polskich turystów ustępuje popularnością krajom takim jak Włochy czy Hiszpania, a wjazd dodatkowo utrudnia wiza, Rosja nadal stanowi jedną z istotnych destynacji wybieranych przez Polaków.

>>>ZOBACZ TEŻ: Zorganizujemy Twój wyjazd do Rosji za grosze! Kliknij tutaj, żeby dowiedzieć się więcej.

 Geografia

Rosja jest największym państwem świata, zatem jej geografia należy do bardzo zróżnicowanych. Kraj ten rozciąga się na dwóch kontynentach część europejska zajmuje około 25% powierzchni kraju, zaś część azjatycka pozostałe 75%. Całe państwo zajmuje imponujące 17 075 400 km², co czyni ją krajem około 55 razy większym od Polski. 

Rozciągłość południkowa Rosji wynosi 4000 km, zaś równoleżnikowa 9000 km. Rosja graniczy z 14 państwami: Ukrainą, Białorusią, Polską, Litwą, Łotwą, Estonią, Finlandią, Norwegią, Koreą Północną, Chinami, Mongolią, Kazachstanem, Azerbejdżanem oraz Gruzją.

Pod względem rzeźby, Rosja dzieli się na dwie części: nizinną część europejską i Syberię, a także część, w której przeważają góry i wyżyny. Terytorium Rosji styka się z morzami, a także oceanami: Arktycznym i Spokojnym.

Na terenie Rosji znajdziecie góry (np. Ural i Kaukaz), rzeki (m.in. największą europejską rzekę Wołgę), około 200 słodkowodnych i słonych jezior, bagna, tundrę, tajgę, pustynie, stepy. Nic dziwnego przy tak ogromnej powierzchni nie można spodziewać się niczego innego, jak ogromnego zróżnicowania. Również pod względem klimatu Rosja nie jest jednolita na jej terenie znajdziecie zarówno strefy, gdzie panują klimaty subpolarne i polarne, jak i takie, gdzie cieszyć się można łagodnym, ciepłym, śródziemnomorskim klimatem.

>>>ZOBACZ TAKŻE: Mistrzowstwa świata w Rosji.

Historia

Aby lepiej zrozumieć specyficzną mentalność Rosjan, warto przyjrzeć się historii tego państwa. Początki historii Rusi upatruje się już w VIII wieku. W tamtym okresie ziemie wschodniej Europy zamieszkiwane były przez plemiona wschodniosłowiańskie. Za symboliczny początek historii Rusi uznaje się przybycie Ruryka do Nowogrodu Wielkiego w 862 r. Stworzył on fundamenty państwa ruskiego, a także założył dynastię Rurykowiczów, panującą w Rosji do 1598 r. Nowogród do końca XII w. pozostawał największym miastem ruskim. W 988 r. książę Włodzimierz przyjął chrzest, czyniąc chrześcijaństwo oficjalną religią Rusi. W późniejszych latach Jarosław Mądry dodatkowo umocnił pozycję prawosławia jako religii państwowej kraju.

W XI w. Ruś Kijowska uległa rozbiciu dzielnicowemu. Dzielnice powstałe z początkowych podziałów z biegiem czasu coraz bardziej się rozdrabniały, co prowadziło do wybuchu wielu wojen domowych.

Na wiek XII datuje się założenie Moskwy. W 1238 roku nastąpił najazd tatarski, a większość terytorium państwa znalazła się pod panowaniem Złotej Ordy historycznego państwa mongolskiego. Tatarzy nie obchodzili się z mieszkańcami podbitych terenów zbyt łagodnie po ich najazdach zostawały jedynie zgliszcza, a ich panowanie spowodowało izolację Rusi od innych państw europejskich.

W XIII i XIV w. do głosu zaczęła dochodzić Litwa próbowała ona wykorzystać fakt, iż Ruś zajęta była walkami z Tatarami. Udało jej się podporządkować niektóre ruskie księstwa.

W 1213 r. utworzone zostaje Księstwo Moskiewskie. Stopniowo zyskiwało coraz większe wpływy. W roku 1963 przeistoczyło się w Wielkie Księstwo Moskiewskie, zyskując status państwa. Moskiewscy władcy z dynastii Rurykowiczów rozpoczęli proces jednoczenia ziem ruskich. Dzięki tym staraniom w wieku XVI zakończył się okres rozbicia dzielnicowego, a Wielkie Księstwo Moskiewskie stało się jedynym niezawisłym państwem ruskim. Co ciekawe, było ono także jedynym niepodległym państwem wyznającym prawosławie. Był to też czas, gdy zaczęła się kształtować rosyjska odrębność narodowa. Kolejni władcy formowali odrębność narodową państwa, a także dokładali starań, by scentralizować państwową administrację.

Istotnym momentem w dziejach Rosji było panowanie Iwana IV Groźnego. Był on pierwszym władcą Rosji, który koronował się na cara. Wydarzenie to miało miejsce w 1547 roku. Car wprowadził szereg reform mających na celu usprawnienie administracji państwa, znany był też z agresywnej polityki wobec sąsiadujących państw. Zaanektował do Rosji m.in. Chanat Kazański. Za jego panowania odbyła się I wojna polsko-rosyjska (1577-1582), która zakończyła się rozejmem. Car swój przydomek zawdzięcza wyjątkowemu okrucieństwu, którym się charakteryzował.

W latach 1598-1613 nad Carstwo Rosyjskie nadciągnęły czarne chmury, był to bowiem okres tzw. Wielkiej Smuty, czasu kryzysu. W latach 1605-1613 w państwie panowało bezkrólewie. W 1613 roku do władzy doszła dynastia Romanowów. Rządy pierwszego z władców z tej dynastii, Michała I Romanowa, upłynęły pod znakiem konfliktów z Polską. Rosja stopniowo stawała się monarchią absolutną, a jej szczyt przypadł na panowanie Piotra I Wielkiego. To jemu ówczesna Rosja zawdzięczała reorganizację armii, zbudowanie floty wojennej oraz uruchomienie przemysłu wojennego. Rosja zaczęła ugruntowywać swoją pozycję jako ważnego politycznego gracza na arenie europejskiej.

Kolejnym władcą, a właściwie władczynią, która odegrała niebagatelną rolę w historii kraju, była Katarzyna II, która wprowadziła radykalne zmiany w polityce wewnętrznej i zagranicznej. Za jej panowania miały miejsce rozbiory Polski. Katarzyna II zdołała przyłączyć do Rosji także inne tereny, m.in. obszar nad Morzem Czarnym.

W 1812 roku Rosja została zaatakowana przez Francję, jednak na skutek ostrej zimy armia Napoleona musiała się wycofać z terytoriów Rosji parę miesięcy później. U boku Rosji stanęły inne potęgi europejskie. Pokonanie Francji w latach 1814-1815 zakończyło się Świętym Przymierzem, które umocniło pozycję Rosji na arenie międzynarodowej.

Car Mikołaj I borykał się z problemem narastających nastrojów rewolucyjnych. Władca tłumił te powstania, nie mógł jednak nie zauważyć zmieniających się tendencji w państwie. Mikołaj I był zmuszony do przeprowadzenia reform, zakładających m.in. zniesienie poddaństwa chłopów. Niestety, reformy te zadowoliły tylko część społeczeństwa.

W 1863 roku nastąpiło Powstanie Styczniowe, stanowiące wyraz buntu Polaków przeciwko rosyjskiej okupacji. Było to największe polskie powstanie narodowe.

W XIX wieku nastąpił rozwój przemysłu w Rosji oraz liczebny wzrost klasy robotniczej. Były to idealne warunki dla przenikającej na ziemie rosyjskie ideologii marksizmu. W 1885 roku na scenie politycznej pojawił się Włodzimierz Lenin. W tym roku założył Związek Walki o Wyzwolenie Klasy Robotniczej.

W 1917 roku wybuchła rewolucja lutowa, wymierzona przeciwko carowi Mikołajowi II Romanowowi, której skutkiem było obalenie rosyjskiej monarchii. W tym czasie Lenin, który uprzednio został zesłany na Syberię w celu odbycia kary za działalność wywrotową, a potem wyemigrował na Zachód, powrócił do Rosji, gdzie jego rola zaczęła nabierać coraz istotniejszego znaczenia. Przeprowadził on rewolucję październikową, co poskutkowało wprowadzeniem dyktatury bolszewickiej.

30 grudnia 1922 został utworzony Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR). Państwo w coraz większym stopniu stawało się państwem totalitarnym. W 1927 roku do władzy doszedł Józef Stalin. Zasłynął on umocnieniem totalitaryzmu w Związku Radzieckim. Posiadał władzę totalną. Za jego rządów wprowadzono kolektywizację wsi, która miała dać początek industrializacji. Reformy Stalina przekształciły ZSRR w nową potęgę gospodarczą.

W latach 1939-1945 miała miejsce II wojna światowa, w której Rosja brała czynny udział. W latach 1947-1991 panowała zimna wojna stan napięcia oraz rywalizacji pomiędzy ZSRR i jego zwolennikami a państwami niekomunistycznymi.

W roku 1985 zapoczątkowane zostały procesy zwane pierestrojką, mające na celu modernizację gospodarki ZSRR. Odpowiadał za nie Michaił Gorbaczow. Reformy przyniosły jednak skutek odwrotny do zamierzonego stały się przyczyną osłabienia, a potem upadku ZSRR. Ostateczny upadek totalitarnego tworu nastąpił w 1991 roku.

Nawet ta skrótowo przedstawiona historia Rosji daje pewien obraz rosyjskiego społeczeństwa. Od wieków było ono rządzone silną ręką, czy to za sprawą władzy carów, czy też totalitarnych przywódców. Nie należy się zatem dziwić, iż silna władza jest tak akceptowana w Rosji.

>>>Jesteś miłośnikiem historii? Sprawdź więc dzieje innych krajów!

Rosja to kraj bardzo specyficzny. Rzeczą, która się rzuca w oczy od samego początku jest to, że Rosjanie nie przywiązują wagi do drobnych szczegółów. Nie zdziwcie się, jeśli do pięknego budynku muzeum, z bogactwem dzieł sztuki niespotykanym nigdzie indziej, będzie prowadzić ubłocona ścieżka pełna kałuży. Albo jeśli na środku jezdni będzie spora dziura, a nikt nie będzie uważał za stosowne nawet postawić znaku informującego o potencjalnym niebezpieczeństwie, o naprawie problemu nie wspominając. Lub jeszcze inny przykład - piękny, czterogwiazdkowy hotel, w którego pokojach są sufity z bliżej nieokreślonego tworzywa, które faluje, gdy np. otwieracie drzwi od balkonu. Rosjanie nie przejmują się takimi drobiazgami, więc radzimy Wam, abyście również nie zaprzątali sobie nimi głowy podczas wizyty w Rosji.

Rosjanie jako naród przy pierwszych kontaktach mogą sprawiać wrażenie nieco gburowatych. Są to tylko pozory, a wynikają z tego, że rosyjska mentalność daleka jest od amerykańskiej dewizy „keep on smiling”. Rosjanin uśmiechnie się, gdy będzie miał ku temu powód. Z drugiej strony jednak, zaletą takiej postawy jest to, że odruchy naszych słowiańskich krewnych są szczere. Jeśli Rosjanin powie Wam, że Was lubi, to najpewniej to właśnie ma na myśli.

Podróżowanie po Rosji nie znając języka rosyjskiego jest dużym utrudnieniem. Jeżeli go nie znacie chociaż na poziomie podstawowym to musicie bardzo uważać, ponieważ można kogoś wprowadzić w błąd, np. dlatego, że konotacja słów jest inna. Działa to też w drugą stronę. Jeżeli jesteś młodym chłopakiem i Rosjanin Ci powie „Nu, ty pacan” z akcentem na drugie „a”, to wcale Cię nie obraził, wręcz przeciwnie :). W większych miastach dogadacie się po angielsku, szczególnie z młodszym pokoleniem, ale w małych miejscowościach może się to okazać bardzo trudne. Przyczyna jest dosyć prosta - Rosja nie tylko sama jest ogromnym krajem, ale sąsiaduje w większości z krajami byłego ZSRR, gdzie rosyjski albo pozostał językiem dominującym, albo przynajmniej bez problemu można się po rosyjsku dogadać. Ponadto, jako, że Rosjanie to turyści idealni lubią luksus i dobrą zabawę, więc w kurortach zostawiają zawsze sporo pieniędzy w interesie mieszkańców ulubionych destynacji Rosjan jest znajomość ich języka. W zaistniałych okolicznościach niechęć do angielskiego staje się bardziej zrozumiała.

Jak wspomnieliśmy, Rosjanie mogą jawić się jako nieco szorstcy w obyciu. Jednak są też bardzo gościnni jeśli na przykład zaproszą Was do siebie, bądźcie pewni, iż ugoszczą Was najlepiej, jak tylko będą mogli, a nawet jeszcze lepiej. Będą chcieli Wam pokazać swoją kulturę, no i oczywiście nikłe są szanse na to, iż będzie to impreza bezalkoholowa. Rosjanie lubią i potrafią sporo wypić, lubią też smacznie zjeść i spędzać czas w gronie przyjaciół.

Może się zdarzyć, że świętowanie rozpoczniecie już np. w samolocie do Rosji. Rosjanie niespecjalnie przejmują się zakazami, nie zawahają się więc przed wypiciem własnego alkoholu na pokładzie samolotu, a jeśli znajdziecie się w ich pobliżu, chętnie Was nim poczęstują.

Rosjanie są narodem honorowym i nieco buńczucznym. Jeśli będziecie zachowywać się w sposób uprzejmy, możecie czuć się bezpieczni. Jeśli natomiast wdacie się w dyskusję i sięgniecie po obelgi, może dojść nawet do rękoczynów. Rosjanin po prostu nie pozwoli się obrażać, ale trzeba przyznać, iż działa to także w drugą stronę - Rosjanin nie będzie obrażał Was, jeśli nie znajdzie ku temu powodu. Jeżeli jednak ktoś jest dla was niemiły, nie wolno mu pokazać, że się go boicie i zacząć przepraszać. Można sobie pozwolić na odrobinę szorstkości.

Wielu Rosjan, nawet tych wykształconych i dobrze sytuowanych, wierzy w różnego typu małe zabobony, na przykład: Rosjanie nie położyliby torebki na podłodze, gdyż przez to mogą „uciec” pieniądze. Na wsiach jest to bardziej zauważalne, niż w dużych miastach, niemniej jednak wydaje się, iż pewne zabobony są dość głęboko zakorzenione w rosyjskiej mentalności. To kolejna rzecz, którą powinniście po prostu zaakceptować.

Być może zainteresuje Was fakt istnienia słowiańskiej mitologii. Jest to o tyle ciekawe, że ze strasznymi postaciami z prastarych opowieści nadal można się spotkać np. w rosyjskich książkach z baśniami „dla dzieci”. „Dla dzieci” ujęliśmy w cudzysłów, gdyż ilustracje w owych pozycjach mogłyby posłużyć jako inspiracja do całkiem niezłego horroru. Postacie te są także nadal obecne w rosyjskim folklorze. Ze słowiańskiej mitologii pochodzą takie stwory jak Gamajun wysłannik bogów w postaci ptaka o wieszczych zdolnościach, Raróg demoniczny duch ognia ukazujący się pod postacią ognistego ptaka, czy Baba Jaga odrażająca stara wiedźma, mieszkająca w lesie w chatce na kurzej łapce, mordująca i zjadająca nieszczęśników zagubionych w lesie.

Jak być może wiecie, w Rosji obchodzi się Boże Narodzenie 2 tygodnie później, niż w Polsce. Co zabawne, np. w Moskwie ceny choinek są tak wygórowane, iż nierzadko zamiast całego drzewka, umieszcza się tylko parę przystrojonych gałązek świerka lub jodły. Wielkanoc również może mieć miejsce w innym terminie, niż w Polsce, lecz nie ma jednoznacznie określonej różnicy.

Podróżując po Rosji bez trudu dostrzeżecie ślady dawnego ustroju, który odcisnął trwałe piętno na mentalności Rosjan. Na przykład, gdy pójdziecie do sklepu, możliwe jest, że natkniecie się na średnio miłe panie o postawie sugerującej, że zakłócacie ich spokój. Próby nawiązania kontaktu innego, niż ten absolutnie niezbędny, skończą się na pełnym konsternacji spojrzeniu wyrażającym mniej więcej „czego ty człowieku chcesz?”. I nie chodzi tu bynajmniej o zagadywanie owych pań o sytuację polityczną w innych państwach lub pytanie, co sądzą o globalnym ociepleniu. Nie, już zwykłe „dzień dobry” lub „dziękuję” może wywołać taką reakcję. Nie należy się tym przejmować, nie zachęcamy także do zmiany swoich przyzwyczajeń i zaprzestania używania grzecznościowych zwrotów. Lepiej jednak, byście wiedzieli, iż takie sytuacje mogą mieć miejsce.

Ostatnio w Polsce bardzo modne jest wyrażenie „faszyn from raszyn". Nawiązuje to nieco do Rosji i jest w tym trochę prawdy, rosyjski styl jest bowiem dość specyficzny. Futra, złoto, wysokie, markowe obcasy u kobiet i kosztowne sygnety u mężczyzn. Jednym słowem kicz. Ostentacyjne epatowanie majątkiem jest cechą głównie nowobogackich, lecz niewątpliwie odcisnęło się na sposobie postrzegania Rosjan. Skłonność do życia na pokaz widać także na ulicach, szczególnie większych miast takich samochodów, jakie można tam zobaczyć, nie powstydziłby się żaden Europejczyk czy Amerykanin.

Ciekawostką może być dla Was to, że Rosjanie wcale nie żywią negatywnych uczuć do Polaków. Przeciwnie, wielokrotnie spotkaliśmy się ze szczerym ubolewaniem, że Polacy tak bardzo nie lubią Rosjan (bo niestety nie da się ukryć, iż niechęć do tego narodu jest dość powszechna wśród naszych rodaków). Często także spotykaliśmy się z prośbą o wyjaśnienie, skąd taki stosunek. Rosjanie uważają bowiem, iż narody słowiańskie, z uwagi na kulturowe podobieństwa, powinny trzymać się razem.

Mamy nadzieję, że powyższe spostrzeżenia okażą się pomocne podczas Waszych własnych wycieczek po Rosji. Pamiętajcie, iż jest to kraj wielokulturowy i trudno jest jednoznacznie określić sylwetkę typowego Rosjanina. Z naszego doświadczenia wynika jednak, iż jeśli będziecie odnosić się do ludzi z szacunkiem, odpłacą Wam tym samym.

>>>ZOBACZ TAKŻE: Jaki klimat panuje w Rosji?