ZakopaneWprowadzenie

Czy ktoś z Was nie uległ magii skoków narciarskich? Jeszcze nie tak dawno całą Polskę ogarniała „Małyszomania” a teraz nasz kraj zdominowała „Stochomania” ☺. Każdej zimy fani tego sportu zbierają się pod Wielką Krokwią, aby dopingować swoich faworytów. Podczas wyjazdu do Zakopanego będziecie zszokowani – jakim cudem tak niewielka miejscowość obfituje w tyle atrakcji. Najpiękniejsze w tym wszystkim jest to, że Zakopane urzeka swym urokiem o każdej porze roku, bez względu na pogodę. Pomyślcie tylko o przepięknym krajobrazie wprost na Giewont, góralskiej muzyce na żywo, oscypkach owiniętych w boczku, spacery po Krupówkach… To wszystko macie na wyciągnięcie ręki, niemniej jednak musicie spełnić dwa warunki – przeczytać nasz przewodnik i się spakować! 

Jeśli chcecie odwiedzić Zakopanem, już teraz zacznijcie planować! Skontaktujcie się z nami za pomocą formularza, lub przez nasz fanpage na Facebooku. Osobiście doradzimy Wam, jak zaplanować noclegi w wybranym przez Was miejscu. Więcej szczegółów tutaj. Jeśli natomiast sami wolicie zaplanować swoją podróż, możecie skorzystać z naszej wyszukiwarki noclegów.

Oczywiście, w Zakopanem obowiązuje język polski, jednak w miłym tonie będzie jeśli nauczycie się kilku słów w gwarze góralskiej m.in. dudki to pieniądze, smrek to świerk, a parzeć to szczypiorek. Zapewniamy Was, że dzięki znajomości podstawowych zwrotów w gwarze góralskiej zaskarbicie sobie sympatię mieszkańców Zakopanego ☺. Pamiętajcie, że górale są bardzo religijni, dlatego na Waszej drodze nie zabraknie urokliwych, drewnianych, pachnących starością kościółków. Zakopane to miasto tętniące życiem! Przez okrągły rok turyści, nie tylko Polacy lecz także m.in. Rosjanie, Ukraińcy, Białorusini, licznie odwiedzają domniemaną ziemię Janosika ☺, bowiem do dziś nie wiadomo w 100%, czy słynny rozbójnik był Polakiem czy Słowakiem. Więc jeśli i Wy chcecie wybrać się do Zakopanego, to tutaj znajdziecie oferty wycieczek, natomiast jeśli bardziej odpowiadają Wam wyjazdy zaplanowane specjalnie dla Was, skorzystajcie z naszej pomocy.

Geografia

Wiedzieliście, że Zakopane jest najwyżej położonym miastem w Polsce? Sami się o tym przekonacie, jeśli udacie się do samego centrum, a dokładnie na skrzyżowanie ulic Krupówki i Kościuszki, bowiem punkt ten znajduje się na wysokości aż 838 metrów! Zakopane położone jest w południowej części Polski w województwie małopolskim, na Podhalu. Miasto usytuowane jest w kotlinie, która to stanowi część Rowu Podtatrzańskiego, pomiędzy Tatrami, a wzgórzem Gubałówki (1120 m n.p.m.). W granicach administracyjnych Zakopanego znajduje się część Tatr, z czego najwyższym punktem jest Świnica (2301 m n.p.m.). Ponadto, do terytorium miasta należy także znaczna część Tatrzańskiego Parku Narodowego. Zobaczycie tutaj również najwyżej położone miejsce pracy w Polsce! Jest nim obserwatorium meteorologiczne na Kasprowym Wierchu (1985 m n.p.m.).

Marzy Wam się lazurowa woda? Nic prostszego! Wystarczy, że udacie się na pieszą wędrówkę do Morskiego Oka, które jest uznawane za największe tatrzańskie jezioro. Jego powierzchnia wynosi 34,9 hektarów! Z kolei najgłębszym zbiornikiem wodnym jest Wielki Staw w Dolinie Pięciu Stawów Polskich. Wyobraźcie sobie, że jego maksymalna głębokość wynosi aż 79,3 metra. Chociaż w przypadku obu jezior, woda przez większą część roku jest wręcz lodowata, ich kolor urzeka każdego wędrowca. Nie zabraknie również tatrzańskich potoków, które należą do dorzecza Dunajca.

Ponadto w Tatrach znajdziecie wiele jaskiń, w których niegdyś ponoć pomieszkiwał sam Janosik ☺. Najdłuższe z nich to Miętusia oraz Wysoka za Siedmioma Progami. Ich długość szacowana jest na 11 kilometrów! Natomiast najgłębszą jaskinią jest Wielka Śnieżna w masywie Czerwonych Wierchów. Posiada ona 776 metrów deniwelacji (jest to różnica pomiędzy najwyżej i najniżej położonym punktem)!

W 2006 roku liczba mieszkańców wynosiła 27 486 osób. Dane z 2005 roku podają, że obszar Zakopanego wynosi 84,35 km², w tym 31% stanowią użytki rolne i aż 57% to lasy! Miasto zajmuje 17,89% powierzchni powiatu. Gminy sąsiadujące z Zakopanym to: Bukowina Tatrzańska, Kościelisko oraz Poronin. Gmina także sąsiaduje od południa ze Słowacją.

Jeśli chodzi o florę i faunę jest ona niezwykle urozmaicona. Zdaniem badaczy w Tatrach Polskich występuje ponad tysiąc gatunków roślin! Rosną tu także gatunki endemiczne czyli takie, których nie spotkacie nigdzie indziej, są to: wiechlina szlachetna i świetlik bezostny. Zobaczycie tutaj także relikty z epoki lodowcowej! Jak się zapewne domyślacie, szata roślinna została podzielona przez naturę na poszczególne piętra. Najniższy z nich tworzą lasy regla dolnego, znajdujące się na wysokości od 1150 do 1250 m n.p.m. Zaobserwujecie tu świerki, kaczeńce, lilie złotogłów, zawilce, a gdzieniegdzie i krokusy. Kolejne piętro, czyli regiel górny (powyżej 1550 m n.p.m.) obfituje w bór świerkowy, limby, modrzew europejski, jarząb pospolity, wierzbę śląską oraz brzozę karpacką. Nad reglem górnym dominuje piętro kosodrzewiny, występujące do 1800 m n.p.m.

Flora, którą tu ujrzycie obfituje w liczne krzewy i drzewka m.in. wierzbę krzaczastą czy brzozę karpacką. Wszyscy z pewnością myśląc o Tatrach oczyma wyobraźni widzą słynne hale, będące łąkami alpejskimi. Możecie je spotkać do wysokości 2300 m n.p.m. Występująca na tym obszarze szata roślinna to m.in. boimka dwurzędowa czy kozłowce. Jeśli jesteście zaprawionymi taternikami z pewnością nie omieszkacie odwiedzić pasma Tatr Wysokich. Jeśli tak, wówczas zobaczycie równego rodzaju paprotniki, mchy i porosty skalne.

Pamiętacie piosenkę z dzieciństwa, której pierwsze słowa brzmiały: Stary niedźwiedź mocno śpi? Otóż w Tatrach musicie zachować szczególną ostrożność, bowiem jak wiecie zwierzę to w niczym nie przypomina pluszowego misia. Zdarza się, że niedźwiedzie brunatne zwabione zapachem jedzenia podchodzą pod Morskie Oko! Dlatego pamiętajcie aby zachować rozwagę i nie schodzić ze szlaku. Inne zwierzęta jakie możecie spotkać w tutejszych lasach to: rysie, żbiki, sarny, jelenie, dziki wilki, lisy, kuny, łasice, gronostaje, kozice, głuszce. Jeśli wykażecie się nie lada cierpliwością jest szansa, że spotkacie tego, który zawija je w te sreberka, czyli świstaka ☺. Niestety zwierzątko to jest bardzo płochliwe i częściej możecie je usłyszeć, niż zobaczyć. Ale zawsze warto próbować ☺. Ponadto na szlakach możecie ujrzeć salamandry plamiste, czy przy odrobinie nieszczęścia jadowitą żmiję zygzakowatą.

Historia

Czy znacie historię Zakopanego? Nie? W takim razie posłuchajcie… ☺ Pierwsi osadnicy pojawili się na tym terenie (dokładnie w okolicach dzisiejszej Olczy i Ustupu) na przełomie XV/XVI wieku. Oczywiście, wtenczas Zakopane znane było górnikom, którzy docierali do podnóża Tatr od strony Nowego Targu. Wiedzieliście, że w tym czasie przywilej wypasania owiec najbliższej dzisiejszemu Zakopanemu części Tatr należał do mieszkańców wsi zagubałowskich m.in. Maruszynom?

Ponoć – jak podają źródła – pierwszą osobą, która odwiedziła Zakopane w celach turystycznych, była Beata z Kościeliskich Łaska. Jej pobyt miał miejsce w 1565 roku! Nie uwierzycie, jak Wam powiemy, że pierwszą wycieczkę na nartach w Tatry odbyli dwaj… krakowianie! To jednak prawda, byli nimi malarz Stanisław Barabasz oraz kupiec Jan Fischer, dokonali oni tego czynu w 1894 roku. Inaczej sprawa się miała z górskimi wędrówkami, bowiem już z XVII wieku docierają do nas informacje o wejściach na niezbyt wymagające szczyty m.in. Sławkowski Szczyt.

Prawdziwy przełom nastąpił w XVIII wieku i to za sprawą Austriaków, którzy prowadzili eksploatację tamtejszych kopalń oraz kuźnickich hamrów. Górale znani ze swego zaciętego charakteru, zbuntowali się pod koniec XVIII wieku wobec austriackich pracodawców. Jaki był tego skutek? Otóż w następstwie buntu (oraz napaści wraz ze zbójnikami na Kuźnice, które zrabowali i przy okazji zniszczyli wiele urządzeń) wprowadzono stan wojenny na Podhalu! Niepewna sytuacja trwała aż do XIX wieku.

Od połowy XIX wieku Zakopane stało się modną wioską letniskową, którą odwiedzali zamożniejsi obywatele m.in. przedstawiciele arystokracji, wolnych zawodów, artyści oraz nauczyciele. Ciekawostką jest pierwsze masowe święto w Zakopanym. Czy wiecie z jakiego powodu je urządzono? Górale zawdzięczali tą uroczystość następcy austriackiego tronu arcyksięciu Karolowi Ludwikowi, który bawił w Tatrach i Kuźnicach w 1854 roku. W tym też czasie otwarto publiczne kąpielisko w Jaszczurówce, które wykorzystywało naturalnie występujące źródła cieplicowe. Pod koniec XIX wieku doprowadzono linię kolejową do Zakopanego.

Zakopane może się poszczycić nietuzinkowym mieszkańcem, którym był Stanisław Witkiewicz. Pod koniec XIX wieku stworzył on zasady tzw. stylu zakopiańskiego. Wtenczas było to zjawisko ogólnopolskie, wykorzystywane zarówno w architekturze, jak i w sztuce. Wiedzieliście, że pierwsza zaprojektowana przez Witkiewicza willa Koliba znajdowała się przy ulicy Kościeliskiej? Wśród innych znakomitości stąpających po zakopiańskiej ziemi należy wymienić m.in. Stanisława Staszica oraz poetę Seweryna Goszczyńskiego. Już rozumiecie dlaczego akurat wtedy nastąpił rozwój turystyczny miasta ☺?

Dopiero wiek XX sprawił, że Zakopane zasłynęło ze swych leczniczych i sportowych walorów. Największą inwestycją sportową w tamtym czasie było wybudowanie (w niespełna pół roku) kolejki na Kasprowy Wierch, która swoje funkcjonowanie rozpoczęła w 1936 roku. Dwa lata później otwarto inną słynną kolej górską na stoku Gubałówki. Po raz pierwszy po wojnie zorganizowano konkurs skoków narciarskich w 1946 roku. Wygrał go Stanisław Marusarz uzyskując wynik 55 oraz 60 metrów.

Kto z Was nie zna stereotypu górala? No właśnie, chyba tylko ci, którzy nie oglądali serialu z Markiem Perepeczko w roli głównej ☺. Bezapelacyjnie charakter górali wynika z warunków geograficznych (izolacja od innych kultur) oraz gospodarczej (przewaga hodowli nad rolnictwem). W wyniku tego górali cechuje umiłowanie wobec siły fizycznej oraz sprytu, przy jednoczesnym przywiązaniu do zakopiańskiej ziemi. Odrębność kulturowa widoczna jest na każdym szczeblu życia (dziś wykorzystywana także pod cele komercyjne).

Upływ czasu odcisnął swe piętno na kulturze góralskiej. Po pierwsze dziś, nie zobaczycie już naturalnej gospodarki – a to za sprawą rozwoju techniki. Jednak pewne elementy folkloru góralskiego przetrwały po dziś dzień. Z pewnością w sferze materialnej są to: stare chaty góralskie, ciekawe zdobnictwo, sztuka użytkowa, a także sztuka ludowa m.in. kowalstwo, malarstwo na szkle, stolarstwo, czy rzeźba. Wiele hoteli i willi, które możecie znaleźć tutaj, ma ten niesamowity góralski klimat.

Tradycyjny strój góralski noszony jest przede wszystkim przez osoby starsze i to tylko podczas uroczystości kościelnych i rodzinnych. Czy aby na pewno? Jeśli wybierzecie się na Morskie Oko lub Krupówki zobaczycie niejednego górala w tradycyjnym stroju? Dlaczego? Z pewnością obiło Wam się o uszy powiedzenie: reklama dźwignią handlu ☺? Warto jednak wiedzieć jak wygląda skompletowany strój. W przypadku panów są to obcisłe, jasne spodnie, ozdobione w okolicach bioder i kostek haftem, płócienna koszula zapinana pod szyją spinkami, na to zakłada się skórzane serdaki lub białe cuchy, które wykończone są kolorową lamówką. Zdarza się także w ubiorze górala zobaczyć czarne kurtki, które są pozostałością po austriackiej historii tego regionu. Oczywiście, strój ten jest niekompletny jeśli na głowie nie ma kapelusza o okrągłym rondlu z obwódką wykonaną z muszelek. Ciekawostką jest, że dawniej zamiast muszelek używano kości, stąd do dziś zachowała się nazwa kapelusza z kostkami. A na nogach nie może zabraknąć kierpcy czy skórzanego obuwia wiązanego wokół kostek. Dawniej strój kobiecy był jednolity, jednak uległ on zmianie pod wpływem XIX – wiecznej mody. Kwiecista spódnica, przepiękna chusta w kwiaty, gorset wyszywany cekinami i buty (niekoniecznie kierpce). Kiedy ma się taki strój na sobie nie pozostało nic innego jak się pokazać, np. na potańcówce ☺.

Kim byłby mężczyzna spod samiuśkich Tatr, gdyby nie umiał zatańczyć zbójnickiego? Na pewno nie góralem ☺. Taniec ten jest zarezerwowany tylko i wyłącznie dla panów. Czy wiedzieliście, że jest to rodzaj tańca wojennego? Inne odmiany góralskiego tańca to drobny oraz krzesany, są one tańczone parami. Dawniej był taki zwyczaj, że jedna para wirowała na parkiecie, podczas gdy wokół nich zbierali się widzowie. Dziś natomiast, swoje taneczne umiejętności pokazuje kilka par jednocześnie.

W góralskiej mentalności przeplata się chrześcijaństwo z zabobonami, przesądami. Zobrazujemy Wam to na przykładzie Świąt Bożego Narodzenia. Chcąc mieć zdrowe nogi przez cały rok, góralska rodzina podczas wigilijnej wieczerzy stawia stopy na okalającym stół wokoło łańcuchu. Pierwszego dnia Świąt po zakończonej mszy cała rodzina biegnie co sił w nogach, bowiem ten z nich, który jako pierwszy przekroczy próg domu, będzie żył najdłużej. Z kolei w drugi dzień Świąt cała Polska wspomina postać pierwszego męczennika św. Szczepana. W tym dniu święci się owies, dlatego można bezkarnie nim rzucić w księdza lub też dziewczynie rzucić prosto w twarz grochem. Oczywiście zwyczaje te nie są praktykowane w każdym domostwie, ale właśnie to sprawia, że góralska kultura trwa po dziś dzień ☺.

Mówi się, że każdy moment jest dobry na podróżowanie. Jeżeli jednak chcecie wiedzieć, kiedy będzie najlepiej wyruszyć w Waszą wymarzoną podróż, zerknijcie do rozdziału „Kiedy jechać?”.

Staramy się, aby ten rozdział przewodnika był dla Was wartościowy i NIESAMOWICIE BARDZO MOCNO zależy nam na Waszej opinii. Prosimy Was – wyraźcie ją korzystając z przycisku „Szepnij nam do ucha”. Nawet najkrótsza i najprostsza informacja się liczy: „Podoba mi się” lub „Co Wy w ogóle robicie, zmieńcie branżę”. W ten sposób pomożecie nam rozwijać się dla Was – kontynuować to, co jest dobre i poprawiać to, co Wam się nie spodoba.

Jeśli widzicie potencjał w tym, co robimy, to nie trzymajcie tego dla siebie. Pomóżcie nam dalej budować ten portal, zwiększając dotarcie do innych osób, którym publikowane przez nas artykuły mogą pomóc w planowaniu podróży. Może jest wśród Waszych znajomych ktoś, komu warto podać adres breakplan.pl? Prosimy Was, jeśli ten darmowy przewodnik, który przeczytaliście ma dla Was wartość, udostępnijcie go na fejsie i polubcie nasz profil – nic nie tracicie, a nam da to dowód, że wiele godzin pracy nad przewodnikiem, żebyście mogli go przeczytać zupełnie za darmo, ma sens i warto dalej się rozwijać.

Z góry Wam dziękujemy za każdy rodzaj wsparcia i życzymy wymarzonej podróży.